اثرات سه گانه نور بر انسان

اثرات سه گانه نور بر انسان (بیولوژیک، بصري و احساسی)    

بینایی، حسی است که چشم و مغز در آن نقش دارند، چشم نور را از صحنه نظاره شده دریافت کرده و به

سیگنالهایی تبدیل مینماید که از طریق اعصاب نوری به مغز ارسال میشود. سپس مغز سیگنالهای دریافت

شده را پردازش نموده و تصویر صحنه را در ذهن تشکیل میدهد.

وجود انواع مختلف تطابق حائز اهمیت میباشد، زیرا که نه تنها چشم با حس کردن رنگها طول موج های

مختلف مختلف نور را از هم تمیز میدهد، بلکه به برخی از طول موجها در مقایسه با سایرین حساسیت بیشتري دارد.

این حساسیت در دو نوع دید فتوپیک و  اسکوتوپیک تغییر میکند. در دید فتوپیک چشم داراي حداکثر حساسیت

در طول موج ۵۵۵ نانومتر ( رنگ زرد مایل به سبز) میباشد. در حالیکه در دید اسکوتوپیک، با اینکه دید بصورت سیاه و سپید است

حداکثر حساسیت آن در طول موج ۵۰۵ نانومتر ( رنگ آبی متمایل به سبز ) میباشد. حداکثر مربوط به دید مزوپیک مابین دو مقدار مذکور است.

 

 

از آنجایی که سیستم بینایی انسانها بیشترین تطابق را با نور خورشید دارد، لازم است که در طراحی سیستم –

هاي روشنایی مصنوعی، بیشترین انطباق با نور روز در نظر گرفته شود. روشنایی به عنوان یک عامل فیزیکی

در محیط زندگی، کار و خانه مطرح میباشد که در صورت فراهم نبودن کیفیت و کمیت مناسب آن میتواند

به عاملی براي پیدایش برخی عوارض یا اختلالات بینایی، جسمی، روحی و یا حوادث در محیط کاري مبدل

گردد. در تامین روشنایی در طی روز میتوان از نور خورشید که داراي طیف کاملی بوده و سازگاري مناسبی

با سیستم بینایی انسانها از لحاظ فیزیولوژیکی و روانی دارد استفاده کرد. در کنار بهره مندي از نور روز

میتوان از نور الکتریکی یا ترکیبی بهره گرفت. کارکردهاي اصلی منابع نوري را اغلب چنین برمیشمارند:

• ایجاد یک محیط مناسب براي فرد و کاهش بیماري یا ناراحتیهاي چشمی
• کمک و تسهیل در انجام کار و افزایش بهره وري
• کاهش حوادث احتمالی در محیط کار
• از بین بردن عوارض و استرسهاي روانی
• نور مطلوب برای ارائه کالا و محصولات

 

از نظر بیولوژیکی نیز نور اثرات مهمی بر بدن انسان دارد. از جمله تنظیم ریتم خواب و بیداري با کنترل میزان

ترشح هورمونهاي ملاتونین ۱ و کورتیزول ۲ صورت میگیرد. در واقع میزان ترشح هورمون کورتیزول و ملاتونین

بستگی به میزان رنگ آبی موجود در نور سپید دارد چنانکه اگر نور سپید داراي میزان بیشتري رنگ آبی باشد

موجب افزایش هورمون کورتیزول و کاهش هورمون ملاتونین میشود. یعنی هوشیاري و تمرکز بیشتر و خواب

آلودگی کمتري را به همراه دارد. نور آبی حاوي طول موجهاي بین ۴۶۰ الی ۴۸۰ نانومتر بوده و موجب انگیزه

و شادابی میشود اما این نور در اواخر شب میتواند ساعت درونی بدن را مختل نماید و سرعت تولید ملاتونین

را پایین آورده و در اواخر شب باعث شود تا انسان به سختی خوابش ببرد.

 

در نتیجه میتوان گفت که بهترین نور، نوري است که مشابه نور طبیعی روز و محتوي مقدار کافی نور آبی

باشد. تغییرات نور طبیعی در طول روز منجر شده تا شبیه ترین نور به نور خورشید، از دیدگاه دماي رنگ در

محدوده ۲۷۰۰ درجه کلوین الی ۸۰۰۰ درجه کلوین قرار داشته باشد. در طیف دماي رنگ بالا میزان نور آبی

بیشتر است. هر قدر میزان نور آبی در نور سپید بیشتر باشد تمرکز و هوشیاري بیشتري به همراه دارد. بنابراین

بهتر است براي محیطهاي کاري و آموزشی که نیاز به تمرکز بیشتر دارد از نورهاي با دماي رنگ بالاتر در

محدوده ۵۳۰۰ درجه کلوین الی ۸۰۰۰ درجه کلوین استفاده شود. همچنین نور نامناسب میتواند خطرات

بسیاري به دنبال داشته باشد. به عنوان مثال در فرآیند تولید نور در لامپهاي کم مصرف، دو خطر مهم وجود

دارد: اول اینکه اگر به هر دلیلی، اشعه ماورا بنفش از لامپ نشت کند بسیار خطرناك بوده و بیماريهاي

پوستی و چشمی را براي افراد به دنبال دارد و تهدید دیگر مهم این لامپها بخار جیوه آن است، که موجب

بروز بیماريهاي عصبی و سرطان میشود.